6240-04-2-2-201906051024
N 04-2/6240
05/06/2019
საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს
ბატონ დავით ზალკანიანს
წ ი ნ ა დ ა დ ე ბ ა
პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების პროცედურის კანონმდებლობის მოთხოვნათა
შესაბამისად წარმართვის თაობაზე
შემუშავებულია საქართველოს სახალხო დამცველის აპარატის მიერ განხორციელებული
შემოწმების შედეგების მიხედვით და გეგზავნებათ „საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ“
საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის შესაბამისად.
ბატონო დავით,
საქართველოს სახალხო დამცველის აპარატში მიმდინარეობს საქმისწარმოება საქართველოს
საგარეო საქმეთა სამინისტროს საკონსულო დეპარტამენტის ანალიზისა და დაგეგმარების
სამმართველოს მრჩევლის, ნიკოლოზ ნიკოლაძის 2019 წლის 29 იანვრის, 12 თებერვლის, 27
თებერვლისა და 5 მარტის №1009/19, №1864/19, №2795/19 და №3077/19 განცხადებებთან
დაკავშირებით, რომლითაც განმცხადებელი ითხოვს მისი შეფასების კანონიერების შესწავლას.
საქართველოს სახალხო დამცველის აპარატის მიერ წინამდებარე საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე
გარემოებების გამოკვლევის შედეგად, გამოიკვეთა, რომ განსახილველ შემთხვევაში, მოხელის
შეფასება განხორციელდა აღნიშნული პროცედურისთვის დადგენილი წესებისა და დასაბუთების
სტანდარტის დარღვევით.
ფაქტობრივი გარემოებები:
საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს საკონსულო დეპარტამენტის ანალიზისა და
დაგეგმარების სამმართველოს მრჩეველის, ნიკოლოზ ნიკოლაძის 2018 წლის საბოლოო შეფასების
ფორმის თანახმად, უშუალო ხელმძღვანელისგან მან დაიმსახურა „კარგი შეფასება“.1
აღსანიშნავია, რომ ხსენებულ ფორმაში გაწერილი ქმედებების/კომპეტენციების მიმართ ნიკოლოზ
ნიკოლაძის ხელმძღვანელის, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს საკონსულო
დეპარტამენტის ანალიზისა და დაგეგმარების სამმართველოს უფროსის, ბექა ზარანდიას მიერ
არჩეული სიტყვიერი შეფასებები არც ერთ შემთხვევაში ყოფილა დასაბუთებული შესაბამისი
კომენტარებით, მტკიცებულებებისა და მაგალითების საფუძველზე.
ნიკოლოზ ნიკოლაძე არ დაეთანხმა მისი წლიური შეფასების შედეგებს, რომელიც განიხილა და
უცვლელად დატოვა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2019 წლის 18 იანვრის №01-9
ბრძანებით შექმნილმა მოდერაციის საბჭომ.2
საგულისხმოა, რომ საქმისწარმოების ფარგლებში მიღებული ინფორმაციისა და დოკუმენტაციის
შესაბამისად, არ დადასტურდა შეფასების პერიოდში შუალედური განხილვის განხორციელებისა
და მის საფუძველზე „დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების
წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-
136 ბრძანების №2 დანართით დამტკიცებული შუალედური შეფასების ფორმის შევსების ფაქტი.
რაც შეეხება ნიკოლოზ ნიკოლაძის თვითშეფასებისა3 და მისი ხელმძღვანელის წინასწარი
შეფასების განხილვის მიზნით გასამართ შეხვედრას, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს
საკონსულო დეპარტამენტის ანალიზისა და დაგეგმარების სამმართველოს უფროსის, ბექა
ზარანდიას 2019 წლის 3 აპრილის №15746-01 მოხსენებითი ბარათის შესაბამისად, მსგავსი
შეხვედრა მხარეებს შორის შედგა, თუმცა განმცხადებლის მხრიდან არაკონსტრუქციული
ქმედებებისა და არათემატური საუბრის გამო, მალე შეწყდა. მიუხედავად ამისა, სახალხო
დამცველის აპარატში არ წარმოდგენილა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8
ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული წესის მე-9 მუხლის მე-6 ნაწილის საფუძველზე
შედგენილი შეფასების შეხვედრის საბოლოო შედეგის ამსახველი წერილობით გაფორმებული
დოკუმენტი.
გასათვალისწინებელია, რომ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს ცნობით, მოხელეთა
2018 წლის შეფასებებს სამართლებრივი შედეგები არ მოჰყოლია.4
სამართლებრივი დასაბუთება:
საქართველოს კონსტიტუციით რეგლამენტირებული შრომის უფლება5 სოციალური სახელმწიფოს
პრინციპის6 რეალიზაციის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტია,7 რომლითაც, მათ შორის,
1 კარგი შეფასებით დასტურდება, რომ მოვალეობა კარგად შესრულდა, მოხელის შედეგები ან/და
პროფესიული უნარ-ჩვევები სტაბილურად შეესაბამება დადგენილ მოთხოვნებს.
2 დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების მოდერაციის საბჭოს 2019 წლის 30
იანვრის №1 სხდომის ოქმი.
3 ნიკოლოზ ნიკოლაძემ თვითშეფასების ფორმაში ასახული არგუმენტაციის საფუძველზე, მიუთითა, რომ
იმსახურებდა საუკეთესო შეფასებას.
4 საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს 2019 წლის 22 აპრილის №01/15860 წერილი.
5 საქართველოს კონსტიტუცია, მუხლი 25, ნაწილი 1 და მუხლი 26, პუნქტი 1.
6 საქართველოს კონსტიტუცია, მუხლი 5.
7 პრაქტიკული სახელმძღვანელო შრომის უფლებისა და გარემოს დაცვის სფეროში, „ადამიანის უფლებების
სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC)“ და „მწვანე ალტერნატივა“, თბილისი 2015, გვ. 9.
დაცულია უფლება, ჯეროვნად და შეუფერხებლად განახორციელო და შეინარჩუნო სამუშაო,
დაცული იყო ისეთი რეგულირებისგან, რომელიც პირდაპირ ითვალისწინებს ან იძლევა
სამსახურიდან უსაფუძვლო, თვითნებური და უსამართლო გათავისუფლების საშუალებას.8
აღნიშნული უფლება მჭიდრო კავშირშია ადამიანის ღირსეულ ყოფასთან და მისი პიროვნული
განვითარების უფლებასთან.9 შრომის პროცესში ადამიანი ახდენს საკუთარი უნარ-ჩვევების
გამოყენებას, მას წარმართავს საკუთარი, საზოგადოებისა და სახელმწიფოს ინტერესების
შესაბამისად. ამდენად, შრომა და ამ უფლების დაცვა არ არის მხოლოდ დასაქმებულის
ინტერესებისა და მისი მოთხოვნილებების საკანონმდებლო რეგლამენტაცია, მისი მნიშვნელობა
დიდია აგრეთვე სახელმწიფოსთვის. თავის მხრივ, დასაქმებულთა მხრიდან ვალდებულებათა
კეთილსინდისიერად
შესრულება
შეუძლებელია
შრომის
სამართლიანი
პირობების
უზრუნველყოფის გარეშე.10 ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ საჯარო თანამდებობა,11 მისი
სფეციფიკურობის გათვალისწინებით, აუცილებელია, იყოს სტაბილური და ეფექტიანი.12
საქართველოს კონსტიტუციით რეგლამენტირებული შრომის უფლების დაცვის განხორციელების
მიზანს ემსახურება, მათ შორის, „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელიც
ძალაში 2017 წლის 1 ივლისს შევიდა და ახლებურად ჩამოაყალიბა საჯარო სამსახურის სისტემა.13
დასახელებული კანონის მიერ შემოტანილ ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სიახლეს წარმოადგენს
პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასება,14 რომელიც საფუძვლად უდევს საჯარო სამსახურის
სისტემის გამართულ ფუნქციონირებას.15
შეფასების სამართლებრივი მექანიზმის შემოღებით კანონმდებელმა საჯარო დაწესებულებები
ერთგვარი გამოწვევის წინაშე დააყენა ეფექტური და ეფექტიანი შეფასების სიტემის შემუშავებისა
8 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის №2/2-389 გადაწყვეტილება
საქმეზე
„საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს
პრეზიდენტის წინააღმდეგ“, II.პ.19; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის
№1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე
„საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი,
ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს
პარლამენტის წინააღმდეგ“, II.პ.1.
9 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 19 აპრილის №2/2/565 გადაწყვეტილება საქმეზე
„საქართველოს მოქალაქე - ილია ლეჟავა და ლევან როსტომაშვილი საქართველოს პარლამენტის
წინააღმდეგ“, II.პ.35.
10 იქვე, II.პ.35-36.
11 პროფესიული საქმიანობა სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში, სხვა საჯარო
ფუნქციის განხორციელების მიზნით ჩამოყალიბებულ ინსტიტუციებში.
12 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის №1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე
„საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე,
გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II.პ.34; საქართველოს
საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 14 დეკემბრის №3/2/767 გადაწყვეტილება საქმეზე
„საქართველოს
მოქალაქეები - ჯიმშერ ცხადაძე და მამუკა ჭანტურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II.პ. 26.
13 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2018 წლის 11 დეკემბრის №ბს-376-376 (2კ-18) განჩინება.
14 მოხელის კარიერული განვითარების,
პროფესიული უნარ-ჩვევების ამაღლების, წახალისების,
პროფესიული განვითარების საჭიროებების და „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონით
გათვალისწინებული სხვა სამართლებრივი შედეგების განსაზღვრისათვის საჯარო დაწესებულების მიერ
ყველა იერარქიული რანგის თანამდებობაზე მომუშავე მოხელის ან/და მის მიერ შესრულებული სამუშაოს
შეფასება.
15 პ. ტურავა, საქართველოს კანონი საჯარო სამსახურის შესახებ, კომენტარები, თბილისი, 2018, თავი I -
ზოგადი დებულებები, გვ. 28, ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე: <http://csb.gov.ge/uploads/wigni.pdf> [ბოლოს
ნანახია: 27.05.2019].
და ამოქმედების კუთხით. ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები კონკრეტული
დაწესებულებისა და მისი სტრუქტურული ერთეულის სპეციფიკა.16
მსგავსი სისტემის დანერგვის მიზნით, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8
ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცდა „დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო
მოხელის შეფასების წესი“, რომლის შესაბამისადაც დადგინდა მოხელისა და მის მიერ
შესრულებული სამუშაოს შეფასების პროცედურა, ხოლო საქართველოს საგარეო საქმეთა
მინისტრის 2018 წლის 15 ივნისის №01-148 ბრძანებით განისაზღვრა დიპლომატიურ სამსახურში
პროფესიული საჯარო მოხელის შესაფასებელი პერიოდის დაწყების,17 შესრულებული სამუშაოს
შუალედური განხილვისა18 და საბოლოო შეფასების19 ვადები. სწორედ მითითებული
მოწესრიგების საფუძველზე განხორციელდა ნიკოლოზ ნიკოლაძის შეფასება 2018 წელს.
გასათვალისწინებელია, რომ მოქმედი კანონმდებლობა დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული
საჯარო მოხელის შეფასებას უკავშირებს ისეთ სამართლებრივ შედეგებს, როგორებიცაა
მოხელისათვის დიპლომატიური რანგისა და კლასის მინიჭება, მოხელის კარიერულ განვითარება,
მისი პროფესიული უნარ-ჩვევების ამაღლება და წახალისება, აგრეთვე მისთვის დისციპლინური
პასუხისმგებლობის ზომის შეფარდება და სამსახურიდან გათავისუფლება.20
თავის მხრივ, მოხელის შეფასების შედეგების ამსახველი ფორმა წარმოადგენს ადმინისტრაციულ-
სამართლებრივ აქტს,21 რომელიც ამგვარი პროცედურის მიზნებისა და მოსალოდნელი
სამართლებრივი შედეგების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, აუცილებელია, სათანადოდ
დასაბუთდეს.22 აღნიშნული გულისხმობს, რომ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში
შემუშავებული
წლიური
შეფასების
ფორმაში
გაწერილი
მოხელის
ქმედებებისთვის/კომპეტენციებისთვის არჩეული სიტყვიერი შეფასებები უნდა გამყარდეს
მტკიცებულებებისა და მაგალითების საფუძველზე,23 რისთვისაც ხსენებულ დოკუმენტში
გამოყოფილია შესაბამისი ველი.
აღსანიშნავია, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის დასაბუთების კანონისმიერი
ვალდებულება განპირობებულია მისი გამომცემი ორგანოს ან უფლებამოსილი თანამდებობის
16 ი. წულაია, ნ. ოხანაშვილი, მ. კუჭუხიძე, თ. სიმონგულაშვილი, ნ. ბარათაშვილი, „საქართველოს
პროფესიულ საჯარო მოხელეთა შეფასების სახელმძღვანელო, გვ. 4, ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე:
<http://csb.gov.ge/uploads/654786.pdf> [ბოლოს ნანახია: 27.05.2019].
17 2018 წლის 18 ივნისიდან 6 ივლისის ჩათვლით პერიოდი.
18 2018 წლის 2 სექტემბრიდან 14 სექტემბრის ჩათვლით პერიოდი.
19 2018 წლის 18 ნოემბრიდან 28 დეკემბრის ჩათვლით პერიოდი.
20 „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონი, მუხლი 3, „მ“ ქვეპუნქტი, მუხლი 26, ნაწილი 1, მუხლი
54, ნაწილი 3, მუხლი 59, მუხლი 85, ნაწილი 3, „ე“ ქვეპუნქტი, მუხლი 107, ნაწილი 1, „ვ“ ქვეპუნქტი;
საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 28 აპრილის №220 დადგენილებით დამტკიცებული „პროფესიული
საჯარო მოხელის შეფასების წესი და პირობები“, მუხლი 15; საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018
წლის 8 ივნისის №02-136 ბრძანებით დამტკიცებული „დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო
მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 11.
21 საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული
„დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 18.
22 საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული
„დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 3 და მუხლი 9,
ნაწილი 7.
23 საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული
„დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 9, ნაწილი 7.
პირის თვითკონტროლისა და საკანონმდებლო მოწესრიგების ფარგლებში მოქცევით, რამდენადაც
გადაწყვეტილების მიღება უნდა ეფუძნებოდეს კონკრეტულ გარემოებებსა და ფაქტებს, რომელიც
განსაზღვრავს გადაწვეტილების იურიდიულ შედეგს და არა პირიქით.24 აღნიშნული, ერთი მხრივ,
უზრუნველყოფს სამართლებრივი უსაფრთხოების განცდის შენარჩუნებას, ხოლო მეორე მხრივ,
გადაწყვეტილების ადრესატს აძლევს შესაძლებლობას, შეაფასოს მისი მართლზომიერება,
უფლების დარღვევის განცდის შემთხვევაში კი, ისარგებლოს გასაჩივრების შესაძლებლობით და
იცოდეს, რა არგუმენტებით დაუპირისპირდეს მიღებულ გადაწყვეტილებას.25
ზემოხსენებული ვალდებულების სრულყოფილად შესრულების მიზნით, „დიპლომატიურ
სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“ შეფასების პროცესში მონაწილე
უშუალო ხელმძღვანელს ანიჭებს უფლებამოსილებას, მათ შორის, მოითხოვოს დამატებითი
ინფორმაციის/დოკუმენტაციის წარდგენა და საჭიროების შემთხვევაში, შესაფასებელ მოხელეს
განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მათი წარმოდგენისთვის.26 ამასთან, შეფასების პროცესის
კანონიერად, სამართლიანად და ობიექტურად წარმოების მიზანს ემსახურება შეფასების
შუალედური განხილვისა და მისი დოკუმენტირების, მოხელის მიერ თვითშეფასების ფორმის
შევსების, მოხელესა და ხელმძღვანელს შორის გამართულ შეხვედრაზე წინასწარი შეფასების
განხილვისა და მისი დოკუმენტირების მიმართ დადგენილი წესები.27
როგორც აღინიშნა, ნიკოლოზ ნიკოლაძის 2018 წლის საბოლოო შეფასების ფორმაში საქართველოს
საგარეო საქმეთა სამინისტროს საკონსულო დეპარტამენტის ანალიზისა და დაგეგმარების
სამმართველოს უფროსის, ბექა ზარანდიას მიერ ასახული სიტყვიერი შეფასებები არც ერთ
შემთხვევაში ყოფილა დასაბუთებული შესაბამისი კომენტარებით, მტკიცებულებებისა და
მაგალითების საფუძველზე. ამასთან, აპარატში არ წარმოდგენილა შუალედური შეფასების ფორმა
და შეფასების შეხვედრის საბოლოო შედეგის ამსახველი წერილობით გაფორმებული დოკუმენტი.
ყოველივე აღნიშნული, ზემოთ განხილული მოწესრიგების საფუძველზე, მიუთითებს ნიკოლოზ
ნიკოლაძის შეფასების პროცესის კანონმდებლობის მოთხოვნათა დარღვევით განხორციელების
თაობაზე.
საგულისხმოა, რომ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს ცნობით, განსახილველ
შემთხვევაში, ნიკოლოზ ნიკოლაძის შეფასებას არ მოჰყოლია რაიმე სახის სამართლებრივი შედეგი.
მიუხედავად ამისა, მომავალში ზემოხსენებული ვალდებულებების შეუსრულებლობა არ
გამორიცხავს უფლებამოსილი პირების მიერ მოხელის შეფასების თაობაზე დაუსაბუთებელი და
თვითნებური გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას, რაც შესაძლოა, ნეგატიურად აისახოს
საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში დასაქმებული პირების სამართლიანი შრომის
პირობებზე და გაუმართლებლად შეზღუდოს მათი შრომის უფლება.
დასკვნა:
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ“
საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის საფუძველზე, მოგმართავთ წინადადებით,
24 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 17 დეკემბრის განჩინება საქმეზე №ბს–284–276(2კ–13).
25
იქვე.
26 საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული
„დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 13, ნაწილი 1, „ბ“ და
„გ“ ქვეპუნქტები.
27 საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის 2018 წლის 8 ივნისის №01-136 ბრძანებით დამტკიცებული
„დიპლომატიურ სამსახურში პროფესიული საჯარო მოხელის შეფასების წესი“, მუხლი 9, ნაწილი 4-9.
მიმდინარე და მომავალი შესაფასებელი პერიოდის განმავლობაში, უზრუნველყოთ მოხელეების
შეფასების პროცესის წარმართვა კანონმდებლობის მოთხოვნათა სრული დაცვით, რაც, მათ შორის,
გულისხმობს უფლებამოსილი პირების მიერ მოხელის შეფასების ფორმაში შესაბამისი
დასაბუთების ასახვას მტკიცებულებების/არგუმენტებისა და მაგალითების საფუძველზე.
პატივისცემით,
ნინო ლომჯარია
სახალხო დამცველი
.
